Từ xa xưa, cha ông ta đã đúc kết: ‘Nhất Nước, Nhì Phân, Tam Cần, Tứ Giống’, nhấn mạnh rằng nước là yếu tố quan trọng nhất đối với cây trồng. Không chỉ là dung môi hòa tan dinh dưỡng, nước còn là nguồn sống tiên thiên, quyết định sự sinh trưởng và năng suất của cây.
1. Nước – Nguồn Sống Tiên Thiên Của Cây Trồng
Cũng như con người không thể sống thiếu nước, cây trồng cũng vậy. Ngay từ giai đoạn nảy mầm, nước đã đóng vai trò kích hoạt các enzyme giúp hạt thức tỉnh, vươn lên khỏi mặt đất. Trong suốt vòng đời, nước không chỉ là phương tiện vận chuyển dinh dưỡng mà còn giúp cây thực hiện các quá trình sinh lý quan trọng.
2. Vai Trò Của Nước Trong Quá Trình Sinh Trưởng Của Cây
a. Dung Môi Hòa Tan Và Vận Chuyển Dinh Dưỡng
Nước là chất mang dinh dưỡng từ đất đi khắp các bộ phận của cây. Nhờ có nước, các khoáng chất như Đạm (N), Lân (P), Kali (K) mới có thể được rễ hấp thu và đưa lên lá, hoa, quả. Nếu thiếu nước, dinh dưỡng dù có sẵn trong đất cũng không thể đến được cây.
b. Điều Hòa Nhiệt Độ, Giảm Căng Thẳng Sinh Học
Cây trồng liên tục thoát hơi nước qua lá để duy trì nhiệt độ ổn định. Vào những ngày nắng nóng, nếu không có nước, cây dễ bị héo, giảm khả năng quang hợp và dễ bị sốc nhiệt.
c. Hỗ Trợ Quang Hợp – Quá Trình Tạo Năng Lượng Cho Cây
Nước là nguyên liệu không thể thiếu trong quá trình quang hợp. Khi cây hấp thụ ánh sáng mặt trời, nước sẽ bị phân tách thành hydro và oxy, giúp tạo ra đường và năng lượng nuôi cây.
d. Cấu Trúc Cây Và Sự Phát Triển Rễ
Nước giúp duy trì độ căng của tế bào, làm cây đứng vững. Ngoài ra, đất đủ ẩm giúp rễ phát triển mạnh mẽ, ăn sâu xuống tầng đất để hút dinh dưỡng và tăng khả năng chống chịu hạn.
3. Nước Không Chỉ Là H2O – Một Hệ Sinh Thái Thu Nhỏ
Trong nước không chỉ có hydro (H) và oxy (O), mà còn chứa các nguyên tố vi lượng như Canxi (Ca), Magie (Mg), Sắt (Fe),… và hệ vi sinh vật có lợi. Đặc biệt, trong canh tác hữu cơ, nước không chỉ là chất dẫn mà còn là môi trường để vi sinh vật hoạt động, phân giải chất hữu cơ và giúp cây trồng hấp thu dinh dưỡng dễ dàng hơn.
4. Cung Cấp Nước Phải Đủ – Đúng Thời Điểm, Đúng Nhu Cầu
– Thiếu nước: Cây khô héo, sinh trưởng kém, ra hoa ít, trái nhỏ, dễ bị sâu bệnh.
– Thừa nước: Rễ bị úng, thiếu oxy, hệ vi sinh có lợi suy giảm, dễ phát sinh nấm bệnh.
Do đó, việc tưới nước cần phù hợp với từng giai đoạn sinh trưởng của cây. Cây con cần độ ẩm cao nhưng không úng, cây trưởng thành cần tưới định kỳ, cây ra hoa và đậu trái cần điều chỉnh lượng nước hợp lý để tránh rụng hoa và giảm chất lượng nông sản.
Nước là yếu tố hàng đầu trong canh tác nông nghiệp. Việc hiểu rõ vai trò của nước không chỉ giúp cây phát triển khỏe mạnh mà còn tăng năng suất, chất lượng nông sản và giảm rủi ro trong canh tác. Muốn làm nông hiệu quả, trước hết phải học cách ‘hiểu nước – giữ nước – dùng nước đúng cách’, bởi ‘Nhất Nước’ không chỉ là câu nói mà là nguyên tắc sống còn của cây trồng.
